Dwór w Nowym Dworku

Opis

Zespół folwarczny Nowy Dworek położony jest w północno-wschodniej części wsi, na wysokiej, wschodniej skarpie doliny rzeki Paklicy. W skład zespołu wchodzi dwór, park, usytuowany po jego północnej stronie, oraz budynek mieszkalno-inwentarski. Pozostałe obiekty gospodarcze, tworzące założenie z budynkami usytuowanymi wokół trójkątnego dziedzińca, nie zachowały się, a historyczny układ zespołu został zatarty.

Powstanie wsi jest ściśle związane z rozwojem systemu folwarków, jaki miał miejsce w XV i XVI wieku. Pierwszy raz Nowy Dworek wzmiankowany jest w źródłach w XV wieku pod nazwą „Nova Curia”. Wieś należała wówczas do cystersów, którzy założyli tu folwark oraz dwór kierujący pracą ludności służebnej. Po sekularyzacji zakonu cystersów, w 1810 roku, nowodworski majątek został upaństwowiony i oddany w zarząd Urzędu Dzierżaw Dome­nialnych w Jordanowie. W 1831 roku dobra pocysterskie, wielkości 350 ha, zostały wysta­wione na sprzedaż. Nowy Dworek nabył Carl Hoffarth, który niedługo po zakupie wzniósł tu dwór. Od 1879 roku właścicielem miejscowości był Wilhelm eodor Adam, a potem jego zięć – Metzig. Założyli oni nowy folwark, powiększając dotychczasowy teren dworski do ponad 700 ha. Kolejnymi właścicielami nowodworskiego majątku byli: niejaki Bauer, rotmistrz Oskar Beer oraz Otto Heppel, ostatni przed wybuchem II wojny światowej.

Wybudowany przez Hoffartha, po 1831 roku, dwór został gruntownie przebudowany pod koniec XIX i na początku XX wieku, w stylu eklektycznym. W obecnym kształcie to bu­dynek murowany, tynkowany, kryty dachówką ceramiczną karpiówką. Dwór założony jest na planie prostokąta urozmaiconego wydatnym ryzalitem i prostokątnym tarasem od stro­ny północnej oraz ryzalitem w osi elewacji południowej, frontowej. Wnętrze dworu roz­planowane jest w dwóch traktach, w układzie amfiladowym, z pomieszczeniem reprezen­tacyjnym umieszczonym po wschodniej stronie drugiego traktu. Parterowy budynek, po­sadowiony na wysokim cokole, z poddaszem użytkowym, nakryty jest dachem naczółko­wym. Elewacja frontowa, o zróżnicowanej liczbie osi kondygnacji i poddasza użytkowego, zakomponowana jest symetrycznie. Układ horyzontalny podkreślają gzymsy: cokołowy, gzyms oddzielający kondygnację od poddasza i koronujący oraz prostokątne płyciny pod­okienne. W pionie elewację artykułują cztery boniowane lizeny dzielone gzymsami, analo­gicznie jak płaszczyzna elewacji. Silnym akcentem wertykalnym jest ryzalit umieszczony w części środkowej fasady, zwieńczony facjatą z neorenesansowym szczytem. W osi ryzalitu mieści się wejście główne poprzedzone jednobiegowymi schodami. Otwór drzwiowy, za­mknięty łukiem odcinkowym, flankuje para lizen połączonych odcinkiem profilowanego gzymsu i gzymsem między piętrem a poddaszem. Otwory okienne, o zróżnicowanej wiel­kości, mają kształt prostokąta zamkniętego łukiem odcinkowym. Ujęte są w obramienia z uszakami akcentującymi górne naroża i spięte kluczem z przedstawieniem maszkaronów i głów kobiecych. Elewacja ogrodowa, zaakcentowana ryzalitem w części środkowej, z ana­logicznie opracowanymi otworami okiennymi o podziałach poziomych nawiązujących do fasady. Elewacje boczne opracowane zostały znacznie skromniej. W budynku dworu za­chowała się częściowo stolarka okienna i drzwiowa, a także snycerka klatki schodowej.

Po II wojnie światowej, wnętrze rezydencji było kilkakrotnie przebudowywane. Obecnie budynek użytkowany jest przez Ośrodek dla Osób Uzależnionych. Dwór znajduje się w zadowalającym stanie zachowania.

Źródło:
Zamki, dwory i pałace województwa lubuskiego, Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków, Zielona Góra 2007