Kościół kolegiacki p.w. Matki Bożej Różańcowej

Opis

Kościół Mariacki wzniesiony został w końcu XIII wieku w stylu gotyckim w obrębie bloku zabudowy przyrynkowej. Świątynia wybudowana jest z cegły ceramicznej na zaprawie wapiennej i częściowo z granitowych, starannie obrobionych kwader. Budowla jest orientowana, wzniesiona na planie prostokątnym z wieżą po stronie zachodniej. Korpus kościoła jest trzynawowy, sześcioprzęsłowy, bez wyodrębnionego prezbiterium po stronie wschodniej. Pierwotnie była to budowla pseudobazylikowa, z otwartą wewnątrz więźbą dachową. Po przebudowie, jaka miała miejsce po zniszczeniach najazdu husyckiego z 1433 roku, założono nad wnętrzem sklepienia gwiaździste i wprowadzono przestrzeń bazylikową z doświetleniem nawy głównej poprzez okna ponad dachami naw bocznych. W elewacji wschodniej znajduje się wysokie okno, obecnie zamurowane oraz kompozycja złożona z ostrołucznych blend i motywu krzyża w szczycie. Wieża kościelna jest czterokondygnacyjna, o bogatej dekoracji złożonej z ostrołucznych blend, nakryta obecnie dachem czterospadowym, nawiązującym do oryginalnego rozwiązania z czasów fundacji świątyni. Wcześniej, w okresie nowożytnym, wieża uzyskała ponad masywnym korpusem drewnianą latarnię zwieńczoną kopułowo. Kolejna przebudowa kościoła zrealizowana według projektu Augusta Stulera i  Emila Karla Alexandra Flamminiusa miała miejsce w latach 1858-1866. Wprowadzono wówczas do wnętrza świątyni empory, otynkowano ściany i filary oraz ufundowano, w miejsce historycznego, nowe wyposażenie i wystrój. Do najcenniejszych elementów wystroju świątyni z tego czasu zaliczyć należy monumentalny witraż w elewacji wschodniej, ufundowany w 1861 roku przez króla pruskiego Fryderyka Wilhelma oraz ołtarz główny z obrazem Augusta Kaselowskiego. W 1945 roku kościół został wypalony, a wystrój wnętrza zniszczony bądź rozproszony. Świątynia po zniszczeniach wojennych została odbudowana w latach 1957-1973. Wewnątrz, w obrębie prezbiterium mieści się przeniesiony z południa województwa późnogotycki ołtarz w formie tryptyku z kręgu mistrza Gościszowic.